Yeri, Yapısı ve Fonksiyonları
Tiroit glandı vücudumuzun neresindedir?
Tiroit glandının yapısı nasıldır?
Tiroit glandının fonksiyonları nelerdir?
Tiroit hormonlarının vücuttaki vazifesi nedir?
Hipotiroidi nedir?
Hipertiroidi nedir?
Kaç çeşit tiroit hormonu mevcuttur?
Tiroit hormonları vücutta nasıl bulunur?
Tiroit glandı vücudumuzun neresindedir?
Tiroit glandı, boynumuzda adem elması denen kıkırdağın hemen altında ve soluk borusu önünde bulunur. Kelebek şeklindedir. Şeklinden dolayı kalkan bezi olarak da bilinir. Sağ ve sol olmak üzere iki bölümü vardır. Bunlara tiroit lobu denir. Bu iki lob isthmus denen ince bir doku bandı ile birbirine bağlanır.
Sayfa başı
Tiroit glandının yapısı nasıldır?
Tiroit glandı bir kas kadar serttir. Bu nedenle, doktor tarafından kolaylıkla elle muayene edilebilmektedir. Ağırlığı 20 g kadardır. Bazı durumlarda büyür ve normal ağırlığını aşar. Bu duruma guatr denir.
Tiroit glandı mikroskop altında incelendiğinde follikül denilen oluşumlardan meydana geldiği görülür. Folliküller, yuvarlak olup kenarları follikül hücrelerinden ortaları ise jelatin tabiatında kolloid denen bir maddeden oluşur. Sentez edilen hormonlar kolloid içerisinde biriktirildiğinden bu madde tiroit hormonlarının deposunu oluşturur.
Sayfa başı
Tiroit glandının fonksiyonları nelerdir?
Tiroidin esas fonksiyonu vücudun ihtiyacına göre T-3 ve T-4 denilen tiroit hormonlarını üretmektir.
Sayfa başı
Tiroit hormonlarının vücuttaki vazifesi nedir?
Tiroit hormonları, vücudumuzdaki her hücre ve dokunun fonksiyonlarını düzenler. Sağlıklı olmak için tiroit hormonlarının devamlı ve yeterli miktarda salgılanması gerekir. Az miktarda salgılanması vücut fonksiyonlarının yavaşlamasına, fazla miktarda salgılanması ise vücut fonksiyonlarının hızlanmasına neden olur. Tiroit hormonlarının normal olarak salgılanması durumunda hastanın ötiroit (normal) olduğu söylenir.
Sayfa başı
Hipotiroidi nedir?
Tiroit hormonlarının herhangi bir nedenle vücut gereksinimini karşılamayacak derecede az salgılanması durumuna hipotiroidi denir.
Sayfa başı
Hipertiroidi nedir?
Tiroit hormonlarının fazla miktarda salgılanması durumuna hipertiroidi denir.
Sayfa başı
Kaç çeşit tiroit hormonu mevcuttur?
İki çeşit tiroit hormonu mevcuttur:
· Tiroksin veya T4 . Her molekülünde 4 iyot atomu mevcuttur.
· Triiyodotironin veya T3. Her molekülünde 3 iyot atomu bulunmaktadır.
T4 tiroitten salgılandıktan sonra dokularda etkili olabilmesi için T3'e dönüşmektedir.
Sayfa başı
Tiroit hormonları vücutta nasıl bulunur?
Tiroit hormonları vücutta iki şekilde bulunur.
· Bağlı veya
· Serbest.
Tiroit de üretilen hormonlar kana geçtikten sonra taşıyıcı proteinlere bağlanarak vücutta dolaşırlar. Vücuttaki hormonların %99'u proteine bağlı olarak bulunurlar (bağlı hormon). Bu proteinlere tiroksin bağlayan globülinler (TBG) denir. Ancak bu hormonların dokularda etkilerini gösterebilmeleri için serbest hale geçmeleri gerekir. Bunlar vücuttaki toplam hormonların %1'ini oluştururlar ve serbest hormon olarak adlandırılırlar. Kanda tiroid hormonu ölçümlerinde genelde bağlı ve serbest hormonlar (total T-3 ve serbest T-3) birlikte ölçülmektedir
Tiroiditler
Tiroidit nedir?
Hashimoto tiroiditi nedir?
Hashimoto tiroiditi hangi hastalıklarla birlikte bulunur?
Hashimoto tiroiditi başka hangi tiroit hastalıkları ile birlikte bulunur?
Hashimoto tiroiditinin hamilelikteki sakıncaları nelerdir?
Hashimoto tiroiditinin belirtileri nelerdir?
Hashimoto tiroiditi ile depresyon arasındaki ilişki nedir?
Hashimoto tiroiditinin sigara ile ilişkisi var mıdır?
Hashimoto tiroiditinin tanısında hangi testler kullanılır?
Hashimoto tiroiditinin tedavisi nasıl yapılır?
Riedel struması (tiroiditi) nedir? Sebebi nedir? Nasıl tedavi edilir?
Subakut (de Quervain) tiroidit nedir?
Subakut tiroidit tanısı nasıl konur?
Subakut tiroidit tedavisi nasıl yapılır?
Ağrısız (sessiz) tiroidit nedir?
Akut supuratif tiroidit nedir?
Akut supuratif tiroidit nedir?
Tiroidit nedir?
Tiroidit, tiroit glandının iltihabi bir hastlığıdır. Tiroiditler iyileşme zamanlarına göre 3’e ayrılırlar.
1. Kronik tiroiditler(ömür boyu devam eder)
a. Hashimoto tiroiditi
b. Atrofik tiroidit
c. Juvenil tiroidit
d. Riedel struması
2. Gecici tiroiditler (Bir yıldan az bir zaman devam eder)
a. Subakut tiroidit (de Quervain)
b. Ağrısız veya sessiz tiroidit
c. Postpartum tiroiditi (bazen kronikleşebiliyor)
d. Radyasyon tiroiditi
3. Akut tiroidit (hızlı başlar ve kısa sürer)
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditi nedir?
İlk kez 1912 yılında Hakaru Hashimoto isimli bir Japon hekim tarafından tanımlandığı için bu ismi almıştır. Müzmin (kronik) bir tiroidittir. Otoimmun bir hastalıktır. Otoimmun hastalıkta, kanda otoantikor mevcuttur. Antikor, bağışıklık sistemi tarafından vücudu yabancı kimyasal maddelere, bakteri yada virüslere karşı korunması için üretilen protein yapısındaki maddelerdir. Otoimmun hastalıkta, vücut kendi kimyasına karşı antikor üreterek kendi dokularını yok etmeye çalışır. Bu antikorlara otoantikor denir. Bunun sebebi tam olarak anlaşılmış değildir. Ancak bazı faktörlerin bu hastalığın oluşmasında rol oynadığı bilinmektedir. Bunlar:
1. Genetik faktörler
2. Genetik olmayan faktörler
a. Vücut içinden kaynaklanan faktörler: Sex hormonları ve stres
b. Vücut dışından kaynaklanan faktörler:
i. İnfeksiyon
ii. Fazla miktarda iyot alımı
iii. Lithium, interferon a ve interleukin 2 tedavisi
iv. Radyasyon
Hashimoto tiroiditinde antikorlar tiroitperoksidaz (TPO) ve tiroglobulin (tg)’e karşı oluşur ve tiroit hücreleri içinde bulunan bu maddere karşı saldırarak yok etmeye çalışır. Bu sırada kanda bulunan bazı lenfosit hücreleri de tiroit glandı içine girer ve bir kısım follikül hücrelerinin fonksiyonunu engeller. Bu durumu telafi etmek için tiroit hücrelerinin bir kısmı çoğalır. Bu olaylar tiroidin şişmesine ve bazı folliküllerin parçalanmasına neden olur. Böylece tiroit büyür yani guatr oluşur. Ancak, zaman içinde parçalanmış folliküllerin tamiri sonucu yerlerini nedbe (fibroz) dokusu alır. Bir müddet sonra, bazı yerlerde nedbe dokusu ve bazı yerlerde hücre çoğalması ile tiroit glandı heterojen bir yapı arzeder. Zamanla nedbe dokusu artar, iltihabi durum kaybolur ve tiroit glandı küçülür (atrofik tiroidit).
Hashimoto hastası, iltihabi hastalığın herhangibir devresinde hipotiroidiye girebilir. Hipotiroidiye neden olan en sık hastalık olduğu unutulmamalıdır (hipotiroidi bölümüne bakınız).Hashimoto tiroiditi Graves hastalığı gibi ailevi bir hastalıktır. Kadınlarda daha sık olarak görülür ve yaş artıkça sıklığı da artar. Bu nedenle kendisinde Hashimoto tiroiditi tespit edilen kadınlar annelerini, kızlarını, kızkardeşlerini, hala ve teyzelerini bundan haberdar etmeli ve şüphe durumunda bu hastalıklar araştırılmalıdır.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditi hangi hastalıklarla birlikte bulunur?
Hashimoto tiroiditi diğer bazı otoimmun hastalıklalarla birlikte olabilir. Basedow-Graves hastalığı %50 vakada Hashimoto tiroiditi ile birlikte bulunur. Daha az sıklıkla birçok glandı tutan sendromlarla birlikte, mesela hipoparatiroidi, Addison hastalığı ve kronik mukokutanos kandidatis ile görülebilir. Ayrıca; Tip 1 şeker hastalığı ve Addison hastalığı ile veya vitiligo, pernisiöz anemi, myasthenia gravis, romatoid arthrit, sistemik lupus eritromatosis, Sjögren sendromu, polmiyalji, sistemik sklerosis, kronik aktif hepatit, primer safra yolları sirozu, dermatitis, otoimmun trombistopeni gibi otoimmun hastalıklarla birlikte bulunabilir.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditi başka hangi tiroit hastalıkları ile birlikte bulunur?
Hashimoto tiroiditi yalnız başına bulunduğu gibi , Basedow-Graves hastalığı, tiroit nodülü, multinodüler guatr ve tiroit kanserleri ile birlikte bulunabilir. Yani, Hashimoto zemininde her türlü tiroit hastalığı mevcut olabilir.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditinin hamilelikteki sakıncaları nelerdir?
Bu hastalıkta düşük yapma, hastaların 2/3’ünde postpartum tiroidit olma ihtimali daha fazladır. Bu nedenle hamilelikte tiroid antikorlarının araştırılması gerekir
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditinin belirtileri nelerdir?
Bazı hastalarda hiçbir bulgu ve belirti yoktur. Bu hastaların tanısı sadece kandaki antikorlarla konur. Bazı hastalarda ise sadece guatr mevcuttur.
Genelde bu hastalarda guatr veya guatr olmadan hipotiroidinin belirti ve bulguları mevcuttur. Hipotiroidi bulguları için hipotiroidi bölümüne bakınız.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditi ile depresyon arasındaki ilişki nedir?
Bazı hastalarda, bu hastalığın ilk belirtisi depresyon olabilir. Psikiatri kliniklerine depresyon şikayetleri ile başvuran hastaların %15’inde subklinik hipotiroidi veya aşikar hipotiroidi olduğu tespit edilmiştir. Bu hastaların levotiroksin tedavisinden sonra depresyonlarının devam ettiği gösterilmiştir. Bu nedenle depresyonla birlikte görülen Hashimoto tiroiditinde ayrıca depresyonun tedavisi gerekir.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditinin sigara ile ilişkisi var mıdır?
Sigara, Hashimoto tiroiditinde hipotiroidi gelişmesinde önemli bir risk faktörüdür. Japonyada yapılan bir çalışmada sigara içen Hashimoto hastasının %76.4’ünde hipotiroidi geliştiği gösterilmiştir. Yine İsveç’te yapılan başka bir çalışmada sigara içenlerde subklinik hipotiroidinin içmeyenlere rağmen daha fazla olduğu bildirilmiştir. Bu hastalarda ayrıca total kolesterol ve düşük dansiteli lpoproteinlerin LDL’nin yüksek olduğu saptanmıştır.Sigaranın tiroid üzerine olan bu menfi etkisinin nasıl olduğu tam olarak bilinmemekle beraber tiroid hücrelerine iyot transportunu önleyen ve sigarada fazla miktarda bulunan thiocyanate’ın neden olduğu düşünülmektedir.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditinin tanısında hangi testler kullanılır?
Bu hastalıkta antitiroit antikorlarının bir veya ikisinin pozitif (antiTg veya antiTPO) bulunması tanı açısından önemlidir.
Bu hastalık, hipotiroidinin en sık rastlanan sebebi olduğundan TSH ve serbest T4 ölçülmesi gerekir.
Ultrasonografi, Hashimoto tiroiditinde çok önemli bir yer tutar. Özellikle sintigrafide görülen heterojen aktivite dağılımının incelenmesinde sıklıkla kullanılır. Bu hastalıkta, heterojen ve hipoekojen bir dağılım görülür. Bazen nodüllerle birlikte bulunabilir. Nodül görüldüğü takdirde kanser ihtimalini ortadan kaldırmak için ince iğne aspirasyon biopsisi yapılır.
Sayfa başı
Hashimoto tiroiditinin tedavisi nasıl yapılır?
Hastalığın durumuna göre hasta izlenir veya levotiroksin tedavisi uygulanır. Nodül olmadığı takdirde çok büyük guatırlar dışında operasyon uygulanmaz. Levotiroksin tedavisi, hastalığın durumuna göre ve ömür boyu uygulanır. Örneğin, subklinik hipotiroidi veya aşikar hiporitoidi durumunda levotiroksin tedavisi uygulanır. Ötiroit durumunda olan hastalarda ise levotiroksin tedavisi uygulanmaz, hasta, sadece belirli aralıklarla izlenir. Levotiroksin, hipotiroidi olan hastalarda eksik tiroit hormonlarını tamamlar, guatırı olan hastalarda ise tiroidi küçülterek hastanın rahatlamasını sağlar.
Sayfa başı
Riedel struması (tiroiditi) nedir? Sebebi nedir? Nasıl tedavi edilir?
Çok nadir rastlanan bir tiroidittir. Genel olarak tiroit dokusunun ve etraf dokunun nedbeleşmesi görülür. Tiroit glandı büyümüş ve tahta gibi sertleşmiştir Soluk borusu üzerine baskı yaparak nefes darlığına neden olabilir.
Sebebi belli değildir.
Tedavisi cerrahidir.
Sayfa başı
Subakut (de Quervain) tiroidit nedir?
Sık rastlanan geçici bir tiroidit şeklidir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür. Genelde viral kaynaklı üst solunum yolu infeksiyonlarından sonra görülür.
İltihaplanma sonucu folliküller bozulur ve içlerinde depo halinde bulunan tiroit hormonları kana karışır. Bu durum hipertiroidi fazı denilen ve halkın zehirli guatr dediği klinik tabloyu ortaya çıkarır. Yani hastalar ani olarak zayıflar, çarpıntı, titreme, terleme ve sinirlilik görülür. Bu konuda geniş bilgi için hipertiroidi bölümüne bakabilirsiniz. Tedavi edilmeyen hastalarda hipertiroidi durumu haftalar veya aylar alır. Bu sırada depo hormonları kanda tükenir. Şayet folliküller hormonların tükendiği zaman iyileşmez ve tiroit hormon yapımı olmazsa hastalar haftalar veya aylar süren hipotiroidi fazı’na girer. Hipotiroidide hasta halsiz, yorgun ve bitkindir, cilt kurur, vücut şişer, uykuya meyil artar ve soğuğa karşı tolerans azalır. Daha fazla bilgi için hipotiroidi konusuna bakabilirsiniz. Hipotiroidi fazından sonra hastalar tamamen iyileşir. Nadir olarak bazı hastalar hipotiroidi fazında kalır ve ömür boyu tedavi edilmesi gerekir.
Subakut tiroiditte tiroidde ağrı ve hassasiyet, ateş ve halsizlik görülür. Ağrı tek veya iki taraflı çeneye doğru yayılım gösterir. Bazen tiroidin tek lobu iltihaplanır ve sadece o tarafta ağrı görülür. Hastalarda yukarıda bahsedilen hipertiroidi veya hipotiroidi bulguları görülebilir. Karotis arterlerinin bir hastalığı sonucu görülen ve karotidina denilen hastalıktaki ağrı ile subakut ağrısı bazen karışabilir. Karotidina stres sonucu ortaya çıkar ve romatizmal ilaçlara birkaç gün içinde cevap verir.
Sayfa başı
Subakut tiroidit tanısı nasıl konur?
Subakut tiroidit tanısı, bazı laboratuar testleri ile kolaylıkla konur. Buna rağmen bu hastalık bilinmediği takdirde tanısı için gereksiz birçok laboratuar testinin de yapılabildiği unutulmamalıdır. Öncelikle tiroit ağrısı yapan hastalıklar başında gelir. Bunun için ilk önce bu bölgenin ultrasonografisi yapılmalıdır. Çok defa ultrasonografide tipik görünümü ile tanı kolaylıkla konabilir. Graves hastalığından ayırıcı tanısı için radyo iyot testi yapılır. Burada bu test oldukça düşüktür. Sedimantasyonu en fazla yükselten nedenlerden biri de subaktut tiroidittir. Bazen bir saatte yüzün üzerinde sedimantasyon hızına rastlanabilir. T3-T4 hormonları yüksek, TSH düşüktür.
Sayfa başı
Subakut tiroidit tedavisi nasıl yapılır?
Bu hastalıkta aspirin, antiromatizmal ilaçlar ve kortizon kullanılır.
Hafif vakalarda aspirin ve antiromatizmal ilaçlar denenir. Bazı vakalarda bu ilaçlar ağrı ve ateşi düşürmezler. Bu durumda kortizon preparatları kullanılır. Tedaviye ateş ve sedimantasyon hızı düşünceye kadar devam edilir. Hipertiroidi fazında beta blokerler (Dideral) verilir. Hipotiroidi fazında gerektiği takdirde geçici olarak levotiroksin tedavisi uygulanır. Tedavi süresi bir-iki ayı alabilir. Hipotiroidide kalan hastalarda ise ömür boyu tedavi gerekir.Bazı vakalarda tedavi kesildikten sonra nüks görülebilir. Nadir vakalarda ağrıyı geçirmek için cerrahi girişim gerekebilir.
Sayfa başı
Ağrısız (sessiz) tiroidit nedir?
Geçici bir otoimmun tiroidit şeklidir. Kandaki otoantikorlar pozitiftir. Patolojisi Hashimoto hastalığına benzer. Dolayısıyla, bu hastalığın bir çeşidi olarak bilinir.
Gidişi diğer geçici tiroiditlere benzer ancak burada hastalar hipotiroidi fazında kalır ve ömür boyu levotiroksin tedavisine alınır.
Sayfa başı
Postpartum tiroidit nedir?
Geçici bir tiroidit şeklidir. Doğum yapan kadınlarda ilk bir yıl içinde (postpartum devresi) ortaya çıkar. Doğum yapan kadınların %5-10’inde rastlanır. Genelde bu hastalıkla ilgili bulgu ve belirtiler doğumdan bir buçuk ay veya daha sonra görülür. Bu hastaların 2/3’ünde tiroit antikorları pozitiftir yani Hashimoto tiroiditi mevcuttur. Bu nedenle hamilelerde tiroit antikorlarına bakarak postpartum tiroidit gelişecek olan riskli hastalar önceden tespit edilebilir.
Bu hastalık bazen Graves hastalığı ile karıştırılabilir. Hamilelik Graves hastalığını örtebilir. Doğumdan birkaç ay sonra Graves hastalığı alevlenerek poastpartum tiroidit ile karışabilir. İki hastalığın tedavisi farklı olduğundan ayırıcı tanı yapılır. Bunun için en ideal yöntem radyo iyot uptake testidir. Bu test Graves hastalığında yüksek postpartum tiroiditinde ise düşüktür.
Sayfa başı
Akut supuratif tiroidit nedir?
Tiroidin bakteri veya mantarlarla enfeksiyonu sonucu oluşan tiroidittir. Kadın ve erkekleri aynı oranda tutar. Özellikle ağız ile tiroit glandı arasında anatomik ilişkisi olan çocuklarda daha sık görülür. Üst solunum yolu enfeksiyonları akut tiroidite neden olur. Erişkinlerde özellikle kemoterapi veya immunoterapi görenlerde gelişir.
Klinik olarak tiroit lojunda ağrı, hassasiyet ve ateş mevcuttur.
Tanı biyopsi ile konur.
Tedavi damar içi antibiyotik kullanılır ve gerektiği takdirde cerrahi girişim uygulanır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder